|
1494. -
|
Portugal i Španija potpisale su sporazum u Tordesiljasu o podeli Novog sveta. Granicu je odredio papa Aleksandar VI da bi sprečio sukobe kolonijalnih sila. U 17. i 18. veku u borbu za kolonije umešali su se Englezi i Holanđani koji nisu poštovali papinu podelu.
|
|
1502. -
|
Rođen Ugo Buonkompanjo (Buoncompagno), papa Grgur XIII (Gregorius) od 1572. do 1585. Reformisao je Julijanski kalendar (1582), koji je kasnije po njemu nazvan Gregorijanski.
|
|
1523. -
|
Nakon pobede nad Dancima, Gustav Vasa (Gustaf) proglašen je, kao Gustav I, kraljem Švedske. Time je ukinuta Kalmarska unija formirana 1397. između Švedske, Danske i Norveške.
|
|
1848. -
|
Rođen je francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen (Paul Gauguin), čije je delo imalo značajan uticaj na razvoj ekspresionizma i na formiranje fovizma ("Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja", "Dve devojke s Tahitija").
|
|
1848. -
|
Rođen je francuski postimpresionistički slikar Pol Gogen (Paul Gauguin), čije je delo imalo značajan uticaj na razvoj ekspresionizma i na formiranje fovizma ("Materinstvo", "Beli konj", "Plemkinja", "Dve devojke s Tahitija").
|
|
1848. -
|
Umro je ruski književni kritičar i filozof Visarion Grigorjevič Bjelinski, osnivač ruske realističke estetike. Formulisao je teorijsku osnovu novog pravca u ruskoj književnosti nazvanog "naturalna škola", a kao uzor isticao je Gogoljeva dela ("Pismo Gogolju", "Književne maštarije").
|
|
1861. -
|
U američkom gradu Nju Orleansu izvedena je prva predstava striptiza.
|
|
1862. -
|
SAD i Velika Britanija su potpisale sporazum o suzbijanju trgovine robljem.
|
|
1896. -
|
Rođen je mađarski državnik Imre Nađ (Nagy), premijer od 1953. do oktobra 1956, kada je u Mađarskoj izbila antikomunistička pobuna. Pobuna je ugušena sovjetskom intervencijom, a Nađ je uhapšen i osuđen na smrtnu kaznu koja je izvršena u junu 1958.
|
|
1898. -
|
Social-Demokratska Stranka Amerike održala je svoju prvu konvenciju.
|
|
1905. -
|
Norveški parlament (Storting) doneo je odluku o raskidu unije sa Švedskom i srgnuo s prestola kralja Oskara I koji se protivio toj odluci. Za novog kralja izabran je danski princ Karl (Carl) pod nazivom Hakon VII (Haakon).
|
|
1920. -
|
Rođen je francuski političar i publicista Žorž Marše (Georges Marchais), generalni sekretar Francuske Komunističke partije od 1972. do 1994. i, uz Enrika Berlinguera (KP Italije) i Santijaga Karilja (KP Španije), jedan od protagonista reformi u komunističkom pokretu u Zapadnoj Evropi početkom osamdesetih godina prošlog veka (evrokomunizam).
|
|
1921. -
|
Otvoren je prvi parlament Severne Irske.
|
|
1929. -
|
Ponovo je uspostavljena Papska država (Vatikan) u Rimu. Crkvena država prestala je da postoji 1870. kada je sa gradom Rimom inkorporirana u ujedinjenu Italiju.
|
|
1935. -
|
Umro je srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Bio je ministar privrede i spoljnih poslova u vladama Srbije 1894. i 1905. Izučavao je razne oblasti hemije, a najvažniji su njegovi radovi iz organske hemije i elektrosinteze.
|
|
1935. -
|
Umro je ruski biolog Ivan Vladimirovič Mičurin, koji je metodom aklimatizacije uzgajio nove otporne vrste južnih biljaka (trešnja, kajsija, vinova loza) i na taj način proširio njihov areal prema severu.
|
|
1939. -
|
Kralj Džordž VI i kraljica Elizabeta došli su u posetu SAD. To je bila prva poseta britanskog monarha ovoj zemlji.
|
|
1940. -
|
Rodjen je Tom Džons (Jones), britanski pevač iz Velsa koji se proslavio širom sveta.
|
|
1942. -
|
Okončana je četvorodnevna bitka za pacifička ostrva Midvej, u kojoj su Amerikanci naneli prvi ozbiljan poraz Japancima u Drugom svetskom ratu; Počeo je nemački napad na Sevastopolj.
|
|
1948. -
|
Predsednik Čehoslovačke Eduard Beneš podneo je ostavku, ne želeći da potpiše novi ustav prema kojem su komunisti preuzeli vlast u zemlji.
|
|
1965. -
|
Maroko, država na severu Afrike, ponovo je postala monarhija.
|
|
1971. -
|
Sovjetski vasionski brod "Sojuz II" spojio se u zemljinoj orbiti sa svemirskom stanicom "Saljut".
|
|
1973. -
|
Kancelar Zapadne Nemačke Vili Brant (Willy Brandt) doputovao je u Izrael, u prvu posetu jednog zapadnonemačkog lidera ovoj zemlji.
|
|
1974. -
|
U Ivanjici je puštena u rad prva zemaljska satelitska stanica u Jugoslaviji za međukontinentalne telefonske linije i TV programe. Stanica je unistena u napadu na Jugoslaviju 1999.
|
|
1980. -
|
Umro je Henri Miler (Henry Miller), jedan od najpoznatijih američkih pisaca. Najpoznatija dela "Rakova obratnica" (1934) i "Jarčeva obratnica" (1939), dugo zabranjivane u SAD, objavio je u Parizu, gde je radio kao novinar.
|
|
1981. -
|
Izraelski avioni su razorili irački nuklearni reaktor "Osirak" blizu Bagdada.
|
|
1988. -
|
U Bangladešu je islam proglašen državnom religijom, a jake policijske snage stavljene su u stanje pripravnosti da bi sprečile proteste protivnika ove odluke.
|
|
1990. -
|
Predstavnički dom američkog Kongresa izglasao je zabranu prodaje kompjutera i telekomunikacione opreme SSSR-u dok Moskva ne otpočne pregovore o nezavisnosti Litvanije.
|
|
1990. -
|
Predstavnički dom američkog Kongresa izglasao je zabranu prodaje kompjutera i telekomunikacione opreme SSSR-u dok Moskva ne otpočne pregovore o nezavisnosti Litvanije.
|
|
1992. -
|
Sedam dana nakon poslednjeg dogovora o prekidu vatre, borbe na bosansko-hercegovačkom ratištu su nastavljene. U Sarajevu su artiljerijski dueli trajali po dvadest sati.
|
|
1993. -
|
U saobraćajnoj nesreći u Nemačkoj poginuo je jedan od vrhunskih svetskih košarkaša Dražen Petrović (28), koji je bio i jedan od najboljih hrvatskih košarkaša svih vremena i državni reprezentativac bivše Jugoslavije.
|
|
1996. -
|
Vojna hunta Mjanmara (bivša Burma) donela je zakon kojim je onemogućila rad Nacionalne lige za demokratiju, glavne opozicione partije pod vođstvom Aung San Su Ći (Suu Kyi), dobitnice Nobelove nagrade za mir.
|
|
1998. -
|
Jake policijske snage Republike Srbije rasturile su u Prištini proteste kosovskih Albanaca koji su 57. dan uzastopno protestovali protiv srpskih vlasti pod motom "Kosovo-najveći zatvor na svetu".
|
|
1999. -
|
U Indoneziji su održani demokratski parlamentarni izbori, prvi put nakon 40 godina.
|
|
2000. -
|
U Kolombu, glavnom gradu Šri Lanke poginule su 22 osobe, među kojima i jedan ministar, a oko 600 je ranjeno kada je bombaš-samoubica aktivirao eksploziv na proslavi Dana ratnih heroja u tom gradu.
|
|
2001. -
|
Bivši argentinski predsednik Karlos (Carlos) Menem stavljen je u kućni pritvor, zbog navodne trgovine oružjem. Šest meseci kasnije ukinut mu je pritvor u nedostatku dokaza da je bio na čelu te ilegalne trgovine.
|
|
2005. -
|
Apelacioni sud u Santiagu ukinuo je imunitet bivšem čileanskom predsedniku Augustu Pinočeu (Pinochet), čime je otvoren put da mu se sudi za finansijske malverzacije i prebacivanje novca na njegove tajne bankarske račune u SAD.
|
