PRAVNA PITANJA / SRBIJA - KANADA

IMIGRACIJA

Razvod braka i poveravanje dece na čuvanje i vaspitanje u Međunarodnom privatnom pravu

Pitanje: Moje ime je Mirjana, živim i radim u Torontu od 2005 godine. Trenutno sam u postupku razvoda braka i želela bih da saznam dve stvari: Kako i gde se može razvesti moj brak/ Da li ovde u Kanadi ili u Srbiji/ ? Kome će pripasti naše zajedničko dete? U daljem tekstu ću vam predočiti više detalja : Ja i moj muž smo se uselili u Kanadu pre pet godina. Brak smo sklopili u Beogradu pre dolaska u Kanadu. Po dolasku u Kanadu, rodio nam se sin, koji sada ima 4 godine. Moj suprug želi da se vrati nazad za Srbiju nakon razvoda braka i da sa sobom povede našeg sina. Da li on to sme da uradi? Odgovor: Kako i gde se može ovabiti razvod braka/ Da li u Kanadi ili u Srbiji/? Ako ste vi i vaš suprug kanadski useljenici ili državljani/ i živite kako kažete već 5 godina u Kanadi/, onda brak možete razvesti u Kanadi. Ukoliko pak želite da brak razvedete u Srbiji, onda moraju biti ispunjene određene procesne pretpostavke za postupak razvoda braka u Srbiji. Te procesne pretpostavke se tiču stvarne i mesne nadležnosti suda u Srbiji. Zakon o parnicnom postupku Srbije u članu 47 i 48 određuje nadležnost na sledeči način: Nadležnost za bračne sporove Clan 47 Za suđenje u sporovimađ radi utvrđivanja postojanja ili nepostojanja braka, poništaja braka ili razvoda braka (bracni sporovi), nadležan je pored suda opšte mesne nadležnosti i sud na čijem području su bračni drugovi imali poslednje zajedničko prebivalište. Ako je za bračne sporove domaći sud nadležan zato što su bračni drugovi imali poslednje zajedničko prebivalište u Republici Srbiji, odnosno zato što tužilac ima prebivalište u Republici Srbiji, mesno nadležan je sud na čijem su području bračni drugovi imali poslednje zajedničko prebivalište, odnosno sud na čijem području tužilac ima prebivalište. Clan 48 Ako je u sporovima o imovinskim odnosima bračnih drugova domaći sud nadležan zato što se imovina bračnih drugova nalazi u Republici Srbiji ili zato što tužilac u vreme podizanja tužbe ima prebivalište ili boravište u Republici Srbiji, mesno nadležan je sud na čijem području tužilac ima prebivalište ili boravište u vreme podizanja tužbe. Postupak za razvod braka u Srbiji se može pokrenuti Predlogom za sporazumni razvod braka i Tužbom. Stranke u postupku mogu zastupati ovlašćeni punomoćnici sa overenim punomoćjem izdatim samo radi zastupanja u bračnom sporu, saglasno članu 221 Porodičnog zakona Kod opredeljivanja gde ćete brak razvesti – u Srbiji ili u Kanadi, imajte u vidu i institute priznavanja razvoda braka u inostranstvu/ u vašem slučaju u Kanadi/. Ako ste kanadski useljenik / odnosno kanadski državljanin/, razvod braka koji ste dobili u Srbiji će vam biti priznat u Kanadi, jedino ako su ispunjene formalno pravne i materijalno pravne pretpostavke za priznavanje razvoda braka obavljenog van Kanade, odnosno ako je bilo ko od supružnika živeo van Kanade /u zemlji gde se je obavio razvod/, neposredno pre razvoda najmanje jednu godinu. Saglasno paragrafu 22(1) “Canadian Divorce Act”: “A divorce granted, on or after the coming into force of this act, pursuant to a lanj of a country or subdivision of a country other than Canada by a tribunal or other authority having jurisdiction to do so shall be recognized for all purposes of determining the marital status in Canada of any person, if either a former spouse njas ordinarily resident in that country or subdivision for at least one year immediately preceding the commencement of proceedings for the divorce.” Odgovor na pitanje: Kome će pripasti naše zajedničko dete nakon razvoda braka? Zavisno od toga gde ćete voditi postupak za razvod braka/ u Srbiji ili u Kanadi/, pitanje Poveravanja dece na čuvanje i vaspitanje jednom od roditelja se određuje na sledeći način: 1. Ako brak razvodite u Srbiji, primeniće se Porodični zakon Srbije koji kaže sledeće: Sporazum o razvodu Član 40. (1) Supružnici imaju pravo na razvod braka ako zaključe pismeni sporazum o razvodu. (2) Sporazum o razvodu obavezno sadrži i pismeni sporazum o vršenju roditeljskog prava i pismeni sporazum o deobi zajedničke imovine. (3) Sporazum o vršenju roditeljskog prava može imati oblik sporazuma o zajedničkom vršenju roditeljskog prava ili sporazuma o samostalnom vršenju roditeljskog prava. Razvod po tuzbi Član 41. Svaki supružnik ima pravo na razvod braka ako su bračni odnosi ozbiljno i trajno poremećeni ili ako se objektivno ne može ostvarivati zajednica života supružnika. Odluka o vrsenju roditeljskog prava Član 272. (1) Sporazum roditelja o zajedničkom ili samostalnom vršenju roditeljskog prava unosi se u izreku presude o vršenju roditeljskog prava ukoliko sud proceni da je taj sporazum u najboljem interesu deteta. (2) Ako roditelji nisu zaključili sporazum o vršenju roditeljskog prava ili sud proceni da njihov sporazum nije u najboljem interesu deteta, odluku o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju, o visini doprinosa za izdržavanje od strane drugog roditelja i o načinu održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljem donosi sud. (3) Kada sud donese odluku o zajedničkom ili samostalnom vršenju roditeljskog prava, a dete se ne nalazi kod roditelja koji treba da vrši roditeljsko pravo, sud će narediti da se dete odmah preda roditelju koji treba da vrši roditeljsko pravo. *Ako se supružnici ne mogu dogovoriti o vršenju roditeljskog prava, sud će doneti Odluku o tome kome od roditelja će se poveriti dete na čuvanje i vaspitanje i pri tome će imati u vidu uzrast deteta, materjalno stanje roditelja, karakter roditelja i njihovu spremnost, želju i mogućnosti da se staraju o detetu a pritom će voditi računa o uzrastu deteta i njegovom NAJBOLjEM INTERESU. Po Porodičnom zakonu Srbije, maloletno dete od10 godina može izražavati svoje mišljenje a dete starosti 15 godina može da odluči sa kojim će od roditelja živeti 2. Ako brak razvodite u Kanadi , primeniće se “Canadian Divorce Act” koji na sličan način uređuje materiju Poveravanja dece na čuvanje i vaspitanje jednom od roditelja. Međutim, s obzirom na specifičnosti kanadskog parvnog sistema/ “Common Law”, odnosno presedentno pravo-sa izuzetkom Kvebeka, gde je i dalje osnova pravnog sistema bazirana na “Code Civil” /sudska odluke o poveravanju dece na čuvanje i vaspitanje jednom od roditelja variraju od provincije do provincije a često zavise i od sudije koji treba da donese odluku. Ipak, većina sudija stoji na stanovištu da bi bilo teško izvršiti odluku o poveri, suprotno nepokolebljivo izraženoj želji deteta “strongly expressed wishes” starijeg od 14 godina.